Kamień

Dawniej kamienie, jak wszystko na świecie, rosły. Matka Boska uderzywszy się o kamień czy też widząc, jak ludzie rzucają nimi w Jezusa niosącego krzyż, przeklęła je, aby już nigdy nie urosły. (Legenda słowiańska)

Spotykamy je na każdym kroku. Robiono z nich pierwsze narzędzia i wznoszono budowle. Kamień może leżeć nam na sercu, a gdy z niego spadnie, odczuwamy wielką ulgę. Czasem więc przeszkadzają, ale trudno byłoby bez nich funkcjonować.

Swoje symboliczne znaczenie kamień zawdzięcza przede wszystkim twardości, niezmienności i niezniszczalności. Dlatego kojarzony jest z siłą, wiecznością, całością. Idealnie nadaje się na ołtarz, symbolizując trwałość boskiego porządku. Z kolei rozbity kamień bądź kamienna budowla przywołuje obraz zniszczenia i rozpadu, po którym nie zostanie kamień na kamieniu.

Według legend pochodzenie niektórych kamieni i skał jest nadnaturalne – spadły z nieba (jak meteoryty), zostały zasiane czy rzucone przez diabła, wszystkie są zaklętymi ludźmi, zwierzętami, roślinami. W licznych wierzeniach w kamień obraca się chleb, gdy ktoś go obraża czy profanuje. Z drugiej strony w kamień można obrócić się za karę.

Ze względu na swoją trwałość, ale i pozaziemskie pochodzenie, kamienie uznawane były często za siedlisko bóstw, duchów czy dusz przodków. Dlatego cześć oddawana kamieniom mogła dotyczyć ich zaświatowych mieszkańców. Bardzo wiele symbolicznych i magicznych znaczeń przypisuje się też kamieniom szlachetnym.

KAMIEŃ PIORUNOWY – inaczej strzałka piorunowa, wytopiona z piasku przez piorun rurka ze szkliwa kwarcowego, uważana za dar z nieba pochodzący od bogów. Miał właściwości ochronne, przynosił szczęście, mógł ocalić od kuli wroga.

KAMIEŃ WĘGIELNY – kamień w narożniku budynku, symbolicznie początek czegoś, podstawa. Stąd biblijny obraz kamienia odrzuconego przez budowniczego, który ma stać się kamieniem węgielnym. Kamienie te były opatrywane w wielu kulturach inskrypcjami ochronnymi lub też umieszczano pod nimi przedmioty mające chronić domostwo.

OMFALOS – od greckiego pępek, środek, półokrągły kamień ze świątyni Apollina w Delfach, wskazujący środek świata.
Ze względu na swoją trwałość i zaświatowe pochodzenie, na całym globie określone kamienie bywają uważane za centrum świata.

CZARNY KAMIEŃ Z MEKKI – czarnoczerwony fragment meteorytu lub lawy znajdujący się w świątyni w Mekce, będący obiektem kultu w islamie, a także w czasach przedislamskich. Legenda głosi, że przyniósł go archanioł Gabriel. Kamień, początkowo biały, sczerniał, wchłaniając grzechy pielgrzymów.

KAMIEŃ FILOZOFICZNY – według starożytnych substancja służąca do przemiany (transmutacji) metali nieszlachetnych w szlachetne. Symbolizował współistnienie przeciwieństw, miał być połączeniem wszystkich czterech żywiołów.

RODZIĆ SIĘ NA KAMIENIU – rodzić się łatwo, być pospolitym, często występować w naturze. Powiedzenie to łączy się z przekonaniem o związkach kamieni i płodności. Jako spadające z nieba, mają mieć moc podobnie zapładniającą jak deszcz. W wielu rytuałach siadanie, kładzenie się czy przytulanie do pewnych kamieni ma zesłać na kobietę dar płodności.

BABY – głazy w kształcie postaci ludzkiej, często obdarzane żeńskimi imionami. Miały przekazywać życiodajną energię, w tym moce płodności. Znane w całej Europie, ale szczególnie popularne na Słowiańszczyźnie.

KOGUCI KAMIEŃ – znajdowany w żołądku koguta, miał obdarzać siłą, bogactwem i odwagą.

ORLI KAMIEŃ – pochodzący z orlego gniazda, składający się z kilku warstw, pusty wewnątrz, z grzechoczącym kamykiem w środku, był uważany za przedmiot pomagający rozpoznać złodzieja i mający lecznicze moce.


Zuzanna Grębecka